Αφιέρωμα | Στέφαν Τσβάιχ | Εκδόσεις Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος

 

Το εικοσιτετράωρο μιας γυναίκας

 

“Το κύριο χαρακτηριστικό του Στέφαν Τσβάιχ στην Τέχνη είναι ακριβώς η σημασία που δίνει στη σύνθεση όχι μόνο μιας νουβέλας ή μιας μελέτης, αλλά στη συλλογή μιας ομάδας από νουβέλες. Κάθε βιβλίο του είναι μια αρμονία, υπολογισμένη και δοσμένη με μια λεπτή και ακριβή ευαισθησία. Αυτή η εκλεπτυσμένη μουσική αίσθηση, που το πολυθόρυβο της εποχής μας δεν την προσέχει αρκετά, με κάνει ν’ αγαπώ πιο πολύ το έργο του Τσβάιχ”.

 

Ρομαίν Ρολλάν

Το γράμμα μιας άγνωστης κι άλλες ιστορίες

 

Ο Στέφαν Τσβάιχ (1881-1942), ένας από τους πιο πολυμεταφρασμένους συγγραφείς παγκοσμίως, ασχολήθηκε με διάφορα λογοτεχνικά είδη, αλλά ξεχώρισε για τις νουβέλες και τα διηγήματά του. Στον παρόντα τόμο συγκεντρώνονται πέντε ιστορίες. Η κάθε μια ξεδιπλώνει την πολυπλοκότητα της γυναικείας ψυχής, άλλοτε με λυρισμό ή πάθος, άλλοτε με συμπόνια ή διδαχή: η φύση, με τη μορφή γυναίκας, λυτρώνει τη γη από την ξηρασία· μια παράφορα ερωτευμένη ταυτίζει ολόκληρη την ύπαρξή της με τον παιδικό της έρωτα· οι γυναίκες της οικογένειας ενός παθιασμένου συλλέκτη επιλέγουν τον ρεαλισμό και την επιβίωση, χωρίς όμως να χάσουν την ανθρωπιά τους· η θρυλική Βεατρίκη Τσέντσι αντιδρά στην προσβολή της τιμής της καταφεύγοντας στο τελευταίο μέσο, τον φόνο· τέλος, δύο δίδυμες αδελφές ενσαρκώνουν την αγνότητα και τη σαρκική απόλαυση, την αρετή και την κακία, αντίπαλες δυνάμεις, αντιμαχόμενες για επικράτηση. Όπως όλα τα αφηγήματα του συγγραφέα, έτσι και αυτά θα συνεπάρουν τον αναγνώστη για την πρωτότυπη θεματολογία, τη διεισδυτική ματιά στην περιγραφή του ψυχισμού των ηρώων και την κορύφωση της εσωτερικής τους πάλης.

 

 

Ο Φόβος και άλλες ιστορίες

 

Εφτά επιλεγμένες ιστορίες του μοναδικού Στέφαν Τσβάιχ από την πρώτη εικοσαετία της συγγραφικής του καριέρας. Σε μερικές συναντούμε τα διαφορετικά πρόσωπα του έρωτα: τα έντονα, πρωτόγνωρα ερωτικά σκιρτήματα της εφηβείας κυριαρχούν στο «Βραδινό Ειδύλλιο»· στο «Θανάσιμο Μυστικό», ο μικρούλης γιος προσπαθεί να συγκρατήσει τη μητέρα του από την παραφορά της απιστίας· στον «Φόβο» μια συζυγική απιστία οδηγεί σε πανικό και παράνοια· η «Γκουβερνάντα» θα βρει, μετά από μια μεγάλη ερωτική απογοήτευση, συμπόνια, αγάπη και ανθρωπιά στον κόσμο των παιδιών που φροντίζει.

Σε άλλες ιστορίες παρακολουθούμε την υπαρξιακή αναζήτηση: στη «Μαγεμένη Νύχτα» ένας άνδρας, παρακολουθώντας τυχαία αγώνες ιπποδρομίας, βιώνει μια εμπειρία που του αλλάζει τη ζωή, ενώ στα «Μάτια του Αιώνιου Αδερφού» ο Βιράτα ξεκινά το δικό του απαιτητικό ταξίδι προς τη σοφία και την αυτογνωσία. Και, τέλος, στον «Θρύλο του Τρίτου Περιστεριού», προβάλλεται το όνειρο για ελπίδα, ελευθερία, ειρήνη μέσα σ’ έναν κόσμο ασταθή.

 

Η Σκακιστική νουβέλα και άλλες ιστορίες

 

Στη συλλογή αυτή περιλαμβάνονται πέντε έργα από την τελευταία εικοσαετία της ζωής του Στέφαν Τσβάιχ, μια περίοδο επαναπροσδιορισμού της ταυτότητάς του και της θέσης του σε έναν κόσμο που βυθίζεται μέσα στο σκοτάδι του ναζισμού. Συνάμα όμως αντιπροσωπεύει τον κολοφώνα της λογοτεχνικής καριέρας του.

Έτσι λοιπόν, το αιώνιο ζήτημα της θεοδικίας απασχολεί τη «Ραχήλ», η οποία δεν διστάζει να τα βάλει με τον ίδιο τον Θεό. Στον «παλαιοβιβλιοπώλη Μεντέλ», το σκληρό πρόσωπο του πολέμου συνθλίβει την αγάπη για μόρφωση και καλλιέργεια. Η «Λεπορέλλα», μια υπηρέτρια που για χρόνια ζει σαν σκιά του εαυτού της, ερωτεύεται το αφεντικό της. Μαζί με τον έρωτα, ωστόσο, ξυπνούν μέσα της και τα πιο σκοτεινά ένστικτα. Η «Θαμμένη Μενορά» είναι μια νουβέλα με αστείρευτη λυρικότητα, που συνδυάζει θρυλικά και ιστορικά στοιχεία από την εποχή του Ιουστινιανού, για τον αγώνα επιβίωσης του εβραϊκού λαού. Στη «Σκακιστική Νουβέλα», το κύκνειο άσμα του Τσβάιχ, γύρω από μια σκακιέρα ξεδιπλώνεται μια συναρπαστική ιστορία εγκλεισμού, μονομανίας και εσωτερικής πάλης που οδηγεί στην τρέλα.

 

Σύντομο βιογραφικό

Ο πολυταξιδεμένος και πολυγραφότατος Στέφαν Τσβάιχ γεννήθηκε στη Βιέννη στις 28 Νοεμβρίου 1881. Ως το 1935 ‒αν εξαιρέσουμε το πολυάριθμα ταξίδια του στο εξωτερικό‒ ζει στην Αυστρία (Βιέννη και Σάλτσμπουργκ). Μεταφράζει Βερλαίν, Μπωντλαίρ και Βεράρεν, δημοσιεύει ποίηση (“Ασημένιες χορδές”, “Τα πρώτα στεφάνια”), νουβέλες (“Φόβος”, “Αμόκ”, “Σύγχυση των αισθήσεων” κ.ά.), θεατρικά (“Βολπόνε”), δοκίμια, καθώς και τα περισσότερα έργα μια μεγάλης σειράς βιογραφικών μελετών και λογοτεχνικών πορτρέτων για μεγάλες προσωπικότητες του παρελθόντος (“Τρεις δάσκαλοι: Μπαλζάκ-Ντίκενς-Ντοστογιέφσκι”, “Ρομαίν Ρολά”, “Μαρία Αντουανέτα”, “Μαρία Στιούαρτ”, “Θρίαμβος και τραγωδία του Εράσμου του Ρότερνταμ” κ.ά.). Το 1933, με την ανάληψη της εξουσίας από τους εθνικοσοσιαλιστές στη γειτονική Γερμανία, τα βιβλία του Τσβάιχ γίνονται στόχος της ναζιστικής προπαγάνδας. Το 1935 εγκαταλείπει οριστικά την Αυστρία, εγκαθίσταται στο Λονδίνο και το 1940 αποκτά τη βρετανική υπηκοότητα. Το 1941 φεύγει για τις ΗΠΑ και από κει για τη Βραζιλία. Πικραμένος από τα πολιτικά γεγονότα και από το τέλος της εποχής που περιγράφει στο αυτοβιογραφικό του έργο “Ο χθεσινός κόσμος”, αυτοκτονεί μαζί με τη γυναίκα του στις 23 Φεβρουαρίου 1942 στην Πετρόπολη, κοντά στο Ρίο ντε Τζανέιρο.