Αφιέρωμα | Φιοντόρ Ντοστογέφσκι | Εκδόσεις Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος (Μέρος Α)

 

Γεννήθηκε στις 11 Νοεμβρίου του 1821 στη Μόσχα. Ο πατέρας του, Μιχαήλ Αντρέγεβιτς, ήταν στρατιωτικός γιατρός, Το 1838 γίνεται δεκτός στη Στρατιωτική Ακαδημία Μηχανικών της Πετρούπολης, στην οποία έδωσε εξετάσεις διότι αυτό απαιτούσε ο πατέρας του, και χωρίζεται από τον αδελφό του. Ο Μιχαήλ Αντρέγεβιτς δολοφονείται το 1839 στο κτήμα της οικογένειας, στην επαρχία της Τούλα. Η δολοφονία του πατέρα Ντοστογέφσκι συνταράσσει τον Φιοντόρ. Υπηρέτησε στο στρατό για ένα μικρό χρονικό διάστημα αλλά τον εγκατέλειψε γρήγορα για να αφοσιωθεί στη λογοτεχνία. Μελέτησε την κοινωνία και τον κόσμο όχι θεωρητικά αλλά στην πράξη. Θέμα των έργων του, η ίδια η ζωή. Είδε από κοντά τις υποβαθμισμένες συνοικίες, γνώρισε τη φτώχεια, τον πόνο, την εξαθλίωση των ταπεινών ανθρώπων και στη συνέχεια μετέφερε τις εικόνες αυτές στα μυθιστορήματα του. Ασχολήθηκε με τον άνθρωπο και την κοινωνία και υπήρξε αγωνιστής και επαναστάτης. Εναντιώθηκε στην πολιτική του Τσάρου Νικολάου του Α΄. Αυτή του η στάση είχε αποτέλεσμα να κατηγορηθεί για συνωμοσία και να καταδικαστεί σε τετραετή φυλάκιση. Τα χρόνια του εγκλεισμού του στις φυλακές του Ομσκ υπέφερε τρομερά βασανιστήρια και εξευτελισμούς. Το 1857 νυμφεύεται τη Μαρία Ντμιτρίεβνα Ισάεβα, και το 1859, μαζί με τη σύζυγό του, λαμβάνουν την άδεια που τους επιτρέπει να εγκατασταθούν στην Ευρωπαϊκή Ρωσία. Το 1859 εκδίδει στην Πετρούπολη μαζί με τον αδελφό του δύο περιοδικά τα οποία ,όμως, δεν σημείωσαν επιτυχία με αποτέλεσμα ο Ντοστογιέφσκι να βρεθεί καταχρεωμένος. Ο μόνος τρόπος για να συγκεντρώσει χρήματα και να ξεπληρώσει τα χρέη του ήταν η συγγραφή. Άρχισε λοιπόν να γράφει συνέχεια και ακούραστα με αποτέλεσμα να καταφέρει να ζήσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του σχετικά άνετα. Σ’ αυτό το διάστημα έγραψε τα καλύτερα του έργα: “Ο παίχτης”, “Οι αδελφοί Καραμαζόφ”, “Έγκλημα και Τιμωρία”, “Ο Ηλίθιος”, “Οι δαιμονισμένοι”. Όταν κατάφερε πλέον να ανασάνει από το βάρος των χρεών ανέλαβε τη διεύθυνση του περιοδικού “Πολίτης” και λίγα χρόνια αργότερα εξέδωσε το δικό του περιοδικό, “Το Ημερολόγιο ενός συγγραφέα”, που σε αντίθεση με τις προηγούμενες εκδοτικές εμπειρίες σημείωσε τεράστια επιτυχία. Στις 9 Φεβρουαρίου του 1881, ο Φιοντόρ Μιχαΐλοβιτς Ντοστογέφσκι υπέκυπτε σε αγνώστου αιτίας πνευμονική αιμορραγία. Ετάφη στο κοιμητήριο της μονής Αλεξάντερ Νιέφσκι, στην Πετρούπολη. Άλλα έργα του είναι τα μυθιστορήματα: “Οι φτωχοί άνθρωποι”, "Λευκές νύχτες", “Ταπεινοί και καταφρονεμένοι”, “Αναμνήσεις από το σπίτι των πεθαμένων”, “Το υπόγειο”. Υπήρξε μέλος της Ακαδημίας Επιστημών και η προσφορά του στην παγκόσμια λογοτεχνία είναι διεθνώς αναγνωρισμένη. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους μυθιστοριογράφους όλων των εποχών και τα έργα του έχουν μεταφραστεί σχεδόν σε όλες τις γλώσσες του κόσμου.

Αναμνήσεις από το σπίτι των πεθαμένων 

Οι “Αναμνήσεις από το σπίτι των πεθαμένων” του Ντοστογέφσκι είναι το βιβλίο που ξεσκεπάζει αμείλικτα τα τσαρικά κάτεργα και εκφράζει ταυτόχρονα τη φλογερή αγάπη του συγγραφέα για τη λαϊκή Ρωσία, για τους απλούς ανθρώπους. Οι περιγραφές, οι σκηνές που δίνει αποτελούν προσωπικά βιώματα και ένα δριμύ κατηγορητήριο κατά της δουλοπαροικίας. Ο Τουργκένιεφ είχε παραβάλει τις αναμνήσεις με την “Κόλαση” του Δάντη και ο Χέρτσεν με τη “Δεύτερα Παρουσία” του Μιχαήλ Άγγελου.

 

Αδελφοί Καραμαζόφ (Α+Β)

 

 

Δαιμονικοί γιοι ενός δαιμονικού πατέρα οι αδελφοί Καραμαζόφ εκφράζουν στο σύνολό τους το πολύπτυχο της ανθρώπινης ψυχής, καθώς καθένας απ’ αυτούς εκπροσωπεί και μια απ’ τις δυνάμεις ή τις ροπές που την ορίζουν. Έτσι ο σκευωρός Ιβάν είναι η ψυχρή και χωρίς ίχνος συναισθήματος λογική, ο φιλήδονος Δημήτρης το χωρίς φραγμούς πάθος, ο θρησκόληπτος Αλιόσα η χωρίς περίσκεψη παράδοση στην πιο απόλυτη μεταφυσική και ο τρομακτικός νόθος Σμιερντιακόφ όλες οι σκοτεινές και φρικαλέες ορέξεις που κουβαλάμε όλοι μας στο υποσυνείδητό μας.

 

 

Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες ο φόνος του πατέρα Καραμαζόφ παίρνει διαστάσεις τελετουργικής πια εκτέλεσης κι αν τυπικά φονιάς είναι μόνο ο Δημήτρης το μαχαίρι, με το οποίο αυτός χτύπησε, είχε ακονιστεί από όλους τους.

 

Γι’ αυτό, ο βρόχος της κρεμάλας, που τον υποδέχεται, θα πνίξει μαζί μ’ αυτόν κι όλους τους υπόλοιπους.

 

Έγκλημα και τιμωρία

 

Ξεκινώντας από ένα έγκλημα για το οποίο υπεύθυνη είναι η ίδια η κοινωνία, ο Ντοστογέφσκι, στο ρόλο του θύτη που είναι συγχρόνως και θύμα, προβάλλει την υπαρξιακή του αγωνία μπροστά σ’ έναν κόσμο ζοφερό.

 

Με το “Έγκλημα και τιμωρία” ο συγγραφέας θέτει ενώπιόν μας το υπαρξιακό πρόβλημα: ο φοιτητής Ρασκόλνικωφ, που έγινε δολοφόνος διαμαρτυρόμενος για την κοινωνική αδικία και καταγγέλλοντάς την, προβληματίζεται αν σε τελευταία ανάλυση είναι ο ίδιος εγκληματίας, τη στιγμή που όσοι κάνουν τους πολέμους ευθύνονται για εκατομμύρια θανάτους σ’ όλο τον κόσμο...

 

Η ψυχολογική ανάλυση του ήρωα από το μεγάλο Ρώσο συγγραφέα δίνει στο έργο βάθος και ο προβληματισμός του το καθιστά διαχρονικό. Δίκαια θεωρείται ένα από τα μεγάλα μυθιστορήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας και διδάσκεται σε πολλές σχολές ψυχολογίας του σύγχρονου κόσμου.

 

Λευκές νύχτες και άλλες νουβέλες

Οι “Λευκές νύχτες”, μια από τις πιο γνωστές νουβέλες του μεγάλου Ντοστογέφσκι, μας μεταφέρουν στο ρομαντικό και εξωπραγματικό κόσμο ενός νέου που ζει περισσότερο στο όνειρο παρά στην πραγματικότητα, ένα όνειρο που βρίσκεται όμως στο κατώφλι της απελπισίας. Και η άγνωστη κοπέλα που περνάει για λίγες μόνο λευκές νύχτες από τη ζωή του είναι μια ηλιαχτίδα που βγήκε για μια στιγμή πίσω από τα σύννεφα της βροχής, για να ξανακρυφτεί και να τ’ αφήσει όλα ακόμα πιο μαύρα.

 

Όλες οι νουβέλες του βιβλίου ξεχωρίζουν για τη βαθιά γνώση του συγγραφέα όσον αφορά την ανθρώπινη ψυχή, ενώ “Η ξένη γυναίκα κι ο σύζυγος κάτω από το κρεβάτι” δίνει μία εικόνα του χιουμορίστα Ντοστογέφσκι, που θα σας κάνει να γελάσετε με την καρδιά σας.