ΒΙΒΛΙΟΠΡΟΤΑΣΕΙΣ | ΕΚΔΟΣΕΙΣ Σ. Ι. ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ

 

Δόκτωρ Φάουστους του Τόμας Μαν

Δεν είναι ίσως και πάρα πολλοί οι άνθρωποι που θα δέχονταν να πουλήσουν την ψυχή τους στο διάβολο, προκειμένου ν’ αποκτήσουν πλούτη, δόξα ή νιάτα. Πόσοι όμως από τους καλλιτέχνες δημιουργούς θ’ άντεχαν στον πειρασμό μιας παρόμοιας συναλλαγής, αν το αντίτιμό της δεν ήταν υλικά αγαθά, αλλά η δυνατότητα να πραγματοποιήσουν το καλλιτεχνικό τους όραμα;

 

Ένας απ’ αυτούς, που δέχονται να θυσιάσουν την ψυχή τους στο βωμό της καλλιτεχνικής τους ολοκλήρωσης, είναι και ο ήρωας του βιβλίου αυτού, ο οποίος, όπως ακριβώς ο Δόκτωρ Φάουστ της παράδοσης, υπογράφει τη συμφωνία με το πνεύμα του Κακού, σπρωγμένος από τη λαχτάρα ν’ αξιοποιήσει στο έπακρο τις δυνατότητές του και να υλοποιήσει το αισθητικό του ιδεώδες.

 

Όμως, όποιος αποπειραθεί να ξεπεράσει τα ανθρώπινα μέτρα είναι καταδικασμένος να βρεθεί αργά ή γρήγορα αντιμέτωπος με την άβυσσο...

 

Σύντομο βιογραφικό

 

Ο Τόμας Μαν γεννήθηκε στο Λύμπεκ το 1875. Γιος πλούσιου εμπόρου, φοίτησε σε αυστηρά σχολεία και μπήκε σε μια ασφαλιστική εταιρεία στο Μόναχο σε ηλικία δεκαεννιά χρονών. Εκεί έγραψε κρυφά το πρώτο του διήγημα, και λίγο αργότερα εγκατέλειψε τη θέση του για να σπουδάσει τέχνη και λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο της ίδιας πόλης. Η ζωή του είχε πια αφιερωθεί στο γράψιμο. Τα μείζονα έργα του, όπως οι “Μπούντενμπρουκς”, ο “Θάνατος στη Βενετία” και “Το μαγικό βουνό”, του εξασφάλισαν το Βραβείο Νόμπελ το 1929. Το 1933 ο Τόμας Μαν έφυγε για την Ελβετία, κι από κει για τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου εγκαταστάθηκε, πρώτα στο Πρίνστον του Νιου Τζέρσεϋ κι αργότερα στην Καλιφόρνια, όπου έγραψε το “Δόκτωρ Φάουστους”. Το 1952 ξαναγύρισε στην Ελβετία, όπου και πέθανε το 1955.

 

 

Παθητική συμφωνία του Κλάους Μαν

 

 

 

Θύμα των αυστηρών ηθών και των κοινωνικών προκαταλήψεων της εποχής του ο Ρώσος συνθέτης Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι πέρασε ολόκληρη τη ζωή του προσπαθώντας να κρατήσει μυστική την ερωτική του ιδιομορφία που στάθηκε γι’ αυτόν πηγή έμπνευσης αλλά και μαρτυρίου.

 

Έτσι ο τίτλος της τελευταίας και μέγιστης συμφωνίας του που εκφράζει μουσικά τον απεγνωσμένο και ανεκπλήρωτο έρωτά του για το νεαρό Ρώσο πρίγκιπα Ντολγορούκι μπορεί να θεωρηθεί πως δίνει συμπυκνωμένα το βιοτικό του δράμα αφού η ζωή του υπήρξε όντως και κατά τρόπο σπαρακτικό μια ανεπανάληπτη “Παθητική Συμφωνία”.

 

Σύντομο βιογραφικό

 

Ο Κλάους Μαν (1906-1949), πρωτότοκος γιος του Τόμας Μαν, του διασημότερου Γερμανού συγγραφέα της εποχής, και ανιψιός του Χάινριχ Μαν, γεννήθηκε το 1906 στο Μόναχο. Έγραψε τις πρώτες του νουβέλες σε ηλικία δεκαπέντε ετών, ενώ αρκετά χρόνια αργότερα δημιούργησε μαζί με την αδελφή του Έρικα, την αρραβωνιαστικιά του Πάμελα Βέντεκιντ και τον γαμπρό του Γκούσταφ Γκρύντγκενς, μια θεατρική ομάδα. Έζησε μια ζωή εξαιρετικά δύσκολη, σε μια ταραγμένη εποχή, αποδεχόμενος βήμα προς βήμα την ομοφυλοφιλία του, ενώ η Ευρώπη είχε μεταβληθεί σε πραγματική κόλαση. Το 1929 έκανε το γύρο του κόσμου μαζί με την αδελφή του Έρικα και περιέγραψε τις εντυπώσεις του στο βιβλίο “Ο κόσμος γύρω γύρω”. Τον επόμενο χρόνο η Έρικα χώρισε με τον ηθοποιό Γκούσταφ Γκρύντγκενς, που η αμφιλεγόμενη σχέση του με τους Ναζί έδωσε την έμπνευση στον συγγραφέα για το γνωστότερο βιβλίο του, “Μεφίστο” (1936). Τον ίδιο χρόνο ο Κλάους Μαν επέλεξε τη φυγή από τη Γερμανία, ταξίδεψε στο Άμστερνταμ, τη Ζυρίχη, την Πράγα και το Παρίσι και αποφάσισε να εγκατασταθεί στην Αμερική. Σ’ όλη τη διάρκεια της ναζιστικής περιόδου αποτέλεσε κεντρική φιγούρα του αγώνα κατά του Χίτλερ και του φασισμού. Ταυτόχρονα, οι σοσιαλιστικές του ιδέες, το πάθος του για τα ναρκωτικά και η ομοφυλοφιλία του, που δεν έκρυβε ή καταπίεζε, τον οδήγησαν συχνά σε κρίσεις μελαγχολίας και αδιέξοδα και σε σύγκρουση με το μεγαλοαστικό περιβάλλον στο οποίο ανατράφηκε. Αυτοκτόνησε στις Κάννες, στις 21 Μαΐου 1949, σε ηλικία μόλις σαράντα τριών ετών. Έγραψε τα μυθιστορήματα: “Ο ευλαβικός χορός”, “Αλέξανδρος”, “Παθητική συμφωνία”, “Μεφίστο” και “Το ηφαίστειο”· τις νουβέλες: “Πριν από τη ζωή”, “Παιδική νουβέλα”, “Λούντβιχ”· τα αυτοβιογραφικά βιβλία: “Παιδί αυτής της εποχής”, “Η κρίσιμη καμπή” και τα δοκίμια “Αντρέ Ζιντ”, “Εξετάσεις”, “Κείμενα για τη λογοτεχνία”, “Σήμερα και αύριο”, “Γραπτά γι’ αυτή την εποχή”. Επίσης εξέδωσε τα περιοδικά “Συλλογή” (1933-35) και “Decision” (1941-42).