Ζεστός καφές με τον συγγραφέα Αλέξιο – Θεολόγο Μικρό

 

Καλημέρα και καλό φθινόπωρο. Σας ταιριάζει αυτή η εποχή;

Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής το φθινόπωρο έχει ταυτιστεί με τη λήξη των καλοκαιρινών διακοπών και την επιστροφή στη ζοφερή πραγματικότητα στο κλεινόν άστυ των Αθηνών. Ωστόσο, όταν διαβάζω το ποίημα του Κώστα Γ. Καρυωτάκη «Τί να σου πω, φθινόπωρο»… ανακαλύπτω το μεγαλείο και την απόκρυφη ομορφιά αυτής της εποχής. Ακόμα και τα έντονα χρώματα που προσλαμβάνει η φύση αυτήν την περίοδο εκτός από μελαγχολία συνδέονται με ένα έκπαγλο μεγαλείο. Χρώματα, υφές και εικόνες μαρασμού που προοικονομούν το επερχόμενο και δριμύ ψύχος του Χειμώνα, είτε βρίσκεται κανείς στη μεσογειακή είτε στην εύκρατη ζώνη, για να επέλθει ξανά η αναγέννηση και ανασύνθεση της Άνοιξης.

Βάζετε καινούργιους στόχους;

Φυσικά, αλλά προτιμώ να πορεύομαι σταδιακά, χωρίς να υπερπηδώ τις βαθμίδες της ζωής. Κάποιες φορές βυθίζομαι σε έναν έντονο πεσιμισμό, ενώ άλλες φορές κυριεύομαι από έναν ανεξάντλητο ενθουσιασμό για το μέλλον. Η στοχοθεσία είναι δισυπόστατη υπόθεση για εμένα ̇ άλλοτε ισοδυναμεί με τον υποβιβασμό και την καταβαράθρωση λόγω προσωπικών αγκυλώσεων στο τέναγος της πικρίας και της αγωνίας και άλλοτε σημαίνει τον επαναστατικό και εύρυθμο αγώνα προς την εξιδανίκευση της ζωής.

Τι σημαίνει για σας η ποίηση;

Η απάντηση που θα λάβετε είναι αρκετά κοινότοπη και μπανάλ. Η ποίηση είναι πρωτίστως κατάθεση ψυχής. Για εμένα προσωπικά είναι ένα μέσο εξευμενισμού των σκοτεινών πτυχών του εαυτού μου, εξευγενισμού του πνεύματος μου, αλλά και ενασχόλησης με πρότυπα, αξίες και αρχέτυπα. Η ποίηση μου προσφέρει άλλοτε γαλήνη και άλλοτε συντελεί σε ακροβασία στην άβυσσο του κενού, ανάλογα με την περίοδο της ζωής μου. Οι υπαρξιακές αγωνίες μου μετουσιώνονται σε συγγραφικό έργο. Η ποίηση ωστόσο είναι υποκειμενική υπόθεση για τον κάθε συγγραφέα, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν κάποια γενικά και αποδεκτά κριτήρια της νοηματικής και αισθητικής ποιότητας που λειτουργούν ως λυδία λίθος για την εκτίμηση του λογοτεχνικού ποιείν.

 

 

 

«Εξομολογητήρια και στοχασμοί του Χάους» ο τίτλος του νέου σας βιβλίου. Μιλήστε μας γι’ αυτό.

Ο Αλμπέρ Καμύ είχε δηλώσει πως δεν τον ενδιαφέρουν τα μυστικά των άλλων, αλλά οι εξομολογήσεις τους. Μέσα από ένα λογοπαίγνιο από τα εξομολογητήρια της Καθολικής Εκκλησίας μεταβαίνουμε σε προσωπικές εξομολογήσεις εμπειριών με προσωπικό αλλά και πανανθρώπινο περιεχόμενο, αφού οι ανθρώπινες ζωές εφάπτονται σε πολλά σημεία. Οι στοχασμοί αφορούν φιλοσοφικά συστήματα και συνειρμικούς μηχανισμούς πάνω σε υπαρξιακές έννοιες. Το Χάος πάλι εκφράζει το απόκοσμο, μυστικιστικό, αιώνιο, σύρρυθμο με το Σύμπαν και συγκεχυμένο ποιόν της ανθρώπινης φύσεως, του πνευματικού κόσμου και της ψυχής κάθε ατόμου.

Ποιο ποίημα απ’ όλα σας εκφράζει πιο πολύ;

Δύσκολη ερώτηση εφόσον όλα τα θεωρώ πνευματικά μου παιδιά. Ωστόσο, διακρίνω το «Οικόσημο του ονείρου» από την τελευταία ενότητα της παρούσας συλλογής, ως πηγή ενός αισιόδοξου νιτσεϊκού προοπτικισμού που αναδύεται μέσα από τα σκοτεινά βάραθρα του νοός. Το έγραψα κατά τη διάρκεια επίσκεψης με φίλους σε ένα εμπορικό κέντρο. Έπειτα ακολούθησαν οι δέουσες διορθώσεις αλλά ο βασικός πυρήνας παρέμεινε στη θέση του. Το έμβλημα του cartouche προέρχεται από την Αρχαία Αίγυπτο, αλλά χρησιμοποιήθηκε και στη Μπαρόκ αρχιτεκτονική σαν στεφάνη σε επίστεψη επαύλεων και σημαντικών δημόσιων κτιρίων.

Από τα πιο υπαρξιακά ποιήματα τα αγαπημένα μου είναι το «Σκήνωμα της τελεολογίας» και το «Άδυτο της ανυπαρξίας», που γράφτηκαν σε μια περίοδο αποπροσανατολισμού από τα φωτεινά ιδεώδη μου και συνάμα ενός χθόνιου Νιχιλισμού. Τα αγαπημένα ποιήματα της παρούσας συλλογής προέρχονται από την τελευταία ενότητα, δηλαδή τα «Ενδόμυχα ψυχογραφήματα».

Υπάρχει συγκεκριμένη περίοδος που προτιμάτε να γράφετε;

Αυτό εξαρτάται από την ψυχική κατάσταση ή την χρονική φάση που διέρχεται η ζωή μου. Με εμπνέουν σίγουρα οι διακοπές στο γραφικό χωριό μου στον Έβρο, τα μακρινά ταξίδια όπως το φετινό στη Ρώμη, οι εκδρομές σε τόπους καταγωγής ανά την Ελλάδα, αλλά και οι πεζοπορικοί περίπατοι σε περιοχές της Αττικής, όπως το Τατόι και η Πάρνηθα. Με εμπνέει γενικότερα η φύση με τα έντονα στιγμιότυπα γαλήνης και πληρότητας. Χρονικά με επηρεάζουν οι μείζονες εορτές του κάθε έτους.

Παράλληλα, κοινωνικά φαινόμενα που κλονίζουν τον εσωτερικό μου κόσμο ή τραυματικές καταστάσεις που επαναφέρουν τη μνήμη σε δυσάρεστα παρελθοντικά βιώματα ή καταναγκασμούς, επηρεάζουν έντονα τη θεματολογία της γραφής μου. Επίσης, επιρροές από λογοτέχνες, στοχαστές και φιλοσόφους ανατροφοδοτούν το ποιητικό μου έργο με διάφορους τρόπους.

Σκέφτεστε να γράψετε μυθιστόρημα;

Η αλήθεια είναι πως έχω στα σκαριά δύο ακόμα ποιητικές συλλογές, που επιθυμώ να εκδοθούν, αφού πρώτα προηγηθούν οι επανέλεγχοι και οι τελικές διορθώσεις. Μετά θα ήθελα να εκδώσω μία συλλογή σύντομων πεζογραφημάτων ή πεζόμορφων ποιημάτων, όπως η συλλογή «Οκτάνα» του Ανδρέα Εμπειρίκου. Στην πορεία ίσως να καταπιαστώ και με τη μυθιστορηματική συγγραφή, αλλά όχι στο εγγύς μέλλον. Μου αρέσουν πολύ τα μυθιστορήματα του Μενέλαου Λουντέμη, ενώ θα ήθελα να διαβάσω ακόμα βιβλία του Άγγελου Τερζάκη.

Τι σας κάνει πιο δυνατό;

Μία αγαπημένη φράση από το «Λυκόφως των ειδώλων» του Φρίντριχ Νίτσε, είναι ακριβώς αυτή: «Ό,τι δε σε σκοτώνει, σε δυναμώνει». Τα άλλοτε ευχάριστα και άλλοτε οδυνηρά βιώματα στην πορεία του βίου μου αποτέλεσαν το λίκνο της υπαρξιακής, λυρικής, ελεγειακής και άλλοτε αυτοσαρκαστικής ποίησής μου. Τα βιώματα αυτά ωστόσο αντιπροσωπεύουν μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού που δεινοπαθεί με τα καθημερινά προσκόμματα της βιοπάλης. Χωρίς, να κατάγομαι από κάποια μεγαλοαστική οικογένεια, έχω την ευλογία να βρίσκω υποστήριξη στα πρώτα μου ποιητικά βήματα. Άλλοι αγωνίζονται στον στίβο της ζωής και παράλληλα μετουσιώνουν τις εξωτερικές εμπειρίες τους σε ποίηση. Η δική μου ποίηση εκπηγάζει αρχικά από εσωτερικά βιώματα, και διακυμάνσεις, νοητικά κωλύματα, ιδεοληψίες, ψυχαναγκασμούς, παρορμήσεις, υπαρξιακούς και εναγώνιους προβληματισμούς, αλλά και από ρεμβασμούς, φαντασιώσεις, ονειροπολήματα και ενθουσιασμούς. Οπότε όλο αυτό το απαύγασμα των εσωτερικών ζυμώσεων με καθιστά ίσως σοφό και θωρακισμένο παρά την ευαίσθητη και ευάλωτη φύση μου. Όσοι ωστόσο κατορθώνουν να συνταιριάξουν τη βιοπάλη και τη συγγραφική τους δραστηριότητα – που είναι και οι περισσότεροι – είναι αξιέπαινοι και τους αναλογεί το τίμιο γέρας του αγώνα τους. Αυτό το διατρανώνω συνειδητά και όχι με σκωπτική, ειρωνική ή χλευαστική διάθεση.

Υπάρχει η αισιοδοξία στη ζωή σας;

Υπάρχει, αλλά πολλές φορές σχεδόν την υποδαυλίζω και την υπονομεύω σχεδόν ψυχαναγκαστικά. Επιχειρώ να έχω τη δύναμη να υποστασιοποιώ τις υπαρξιακές μου αγωνίες σε έμμετρο, ομοιοκατάληκτο στίχο. Κάποια από τα ποιήματά μου είναι αυστηρά απότοκα των εσωτερικών παθών, αντιθέσεων και αντιφάσεων, ωστόσο κάποια άλλα ανακύπτουν από μια μύχια ανάγκη να επισκιάσω τις φωτεινές και ρόδινες περιόδους του βίου μου για να αναμετρηθώ με τις σκοτεινές εκτάσεις στο στερέωμα της πολυσύνθετης ιδιοσυγκρασίας μου. Υπάρχουν επίσης και περίοδοι που πορεύομαι με γνώμονα την αισιοδοξία, όπως η πορεία για την έκδοση της παρούσας ποιητικής συλλογής ή ακόμα και ξέφρενου ενθουσιασμού και προπέτειας, που οφείλω να μετριάζω για να μην υποκύψω στο φάσμα της μεγαλαυχίας και της κομπορρημοσύνης. Κατά τον Φρίντριχ Νίτσε είναι άτοπο να ασχολούμαστε με αυτό το δίπολο οπτιμισμού και πεσιμισμού, καθώς και τα δύο δεν υφίστανται ως ύπαρξη.

Οι αναγνώστες διαβάζουν ποίηση;

Δυστυχώς στην παρούσα εποχή η ποίηση έχει απωθηθεί στο συλλογικό ασυνείδητο και παραμένει εκεί ως αρχετυπική έννοια, που μέσω των πολυάριθμων αλλά άδοξων ποιητών επανέρχεται στο πεδίο και το κτήμα της συνειδητότητας, όπως θα έλεγε και ο Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ, ως μια ανάγκη για εξωτερίκευση του επώδυνου φορτίου που φέρει κάθε έλλογο ον. Οι ποιητικές συλλογές δεν διαβάζονται πια τόσο όσο τα πεζογραφήματα, οι νουβέλες, τα μυθιστορήματα ή τα φιλοσοφικά δοκίμια και οι πραγματείες. Η ποίηση υπομένει μία κρίση με πνευματικό υπόβαθρο. Ίσως τα αρχέτυπα στα οποία προαναφέρθηκα να είναι δυσνόητα και απρόσιτα, να αποσαθρώνουν τη ζώνη άνεσης του ανθρώπου με τις ενδόμυχες αλήθειες τους ή απλά να έχουν προκαλέσει κορεσμό στα κατά τα άλλα άπληστα ένστικτα του καθενός, που έχει ανάγκη από το δικό του Αμάλθειο κέρας.

Που πάει η σημερινή κοινωνία;

Όπως αναφέρθηκα προηγουμένως, η αισιόδοξη πτυχή του εαυτού μου δεν θέλει να συλλογίζεται ένα δυστοπικό μέλλον, αλλά μία ειρηνική διεθνοποίηση μέσα από την κατάλυση των εθνών – κρατών, όχι όμως των πολιτισμικών αξιών και προτύπων. Επομένως οφείλουμε να διατηρήσουμε τα «Τοτέμ» της κάθε πολιτισμικής και εθνικής οντότητας, διαρρηγνύοντας τα σοβινιστικά, εθνικιστικά, αλληλοσυγκρουόμενα φυλετικά «Ταμπού», παραλληλίζοντας τη ρήση αυτή με το ομώνυμο έργο του Σίγκμουντ Φρόυντ.

Η κοινωνία δυστυχώς βαδίζει προοδευτικά προς μια ανώτερη τεχνολογικά μα στείρα γνωσιολογικά και ηθικά πορεία, ενώ καταρρίπτεται το ιδεώδες του Ανθρωπισμού, όπως έγινε αντιληπτό κατά τη χρονική περίοδο της Αναγέννησης με την πολύπτυχη πολιτιστική παιδεία. Επίσης, ο ολοένα αυξανόμενος καταμερισμός της εργασίας οδηγεί τον άνθρωπο σε απώλεια της δημιουργικής του ικανότητας και εξωθεί προς τον συναισθηματικό του κατακερματισμό. Παράλληλα, το οικονομικό σύστημα οδεύει προς μία κατάργηση της μεσαίας εισοδηματικά τάξης οξύνοντας τις κοινωνικές ανισότητες και άγει προς μία ολιγαρχική και συγκεντρωτική διοίκηση άσκησης της εξουσίας. Να τονίσω εδώ ότι ταυτόχρονα διακυβεύεται το Ευρωπαϊκό δίκαιο, η διάκριση των εξουσιών και η Δημοκρατία. Τέλος, οι διάχυτες εστίες πολεμικών συρράξεων κλυδωνίζουν τα θεμέλια της ενότητας διασαλεύοντας την παγκόσμια τάξη πραγμάτων μέσω ακόμα και της πυρηνικής απειλής.

Ας πορευτούμε με κάθε επιφύλαξη προς μία ανατροπή του διπολισμού ανάμεσα στα ακροδεξιά και ακροαριστερά στοιχεία, με πάθος για υπερνίκηση των παθών και με ίνδαλμα την τελείωση και τη θέωση όχι απαραίτητα κατά την υπερβατική έννοια, αλλά σαν εκρίζωση του αρχετύπου του ολοκληρωτισμού, της φιλαυτίας και της ματαιότητας.

Σας ευχαριστώ θερμά για την πρωτοβουλία σας και τη συνεργασία σας!

Αλέξιος – Θεολόγος Μικρός