Βιβλιοπροτάσεις | Αλέξανδρος Πούσκιν | Εκδόσεις Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος

 

Ο Αλέξανδρος Σεργκέγεβιτς Πούσκιν γεννήθηκε στη Μόσχα, στις 26 Μαΐου 1799 και πέθανε στην Πετρούπολη, στις 29 Ιανουαρίου 1837. Το έργο του αποτελείται από λυρικά και επικά ποιήματα, μυθιστορήματα (πεζά και σε στίχους), διηγήματα, ιστορικές πραγματείες και κριτικές. Ο Πούσκιν θεωρείται όχι μόνον ο μεγαλύτερος συγγραφέας της χώρας του, αλλά και κάτι περισσότερο: η προσωποποίηση του ρωσικού πνεύματος. Από την πλευρά τού πατέρα του, κατάγεται από μία από τις παλαιότερες οικογένειες της ρωσικής αριστοκρατίας, ενώ από την πλευρά της μητέρας του ήταν απ’ ευθείας απόγονος ενός αβησσυνού πρίγκηπα. Παιδί ακόμη έχει την ευκαιρία να γνωρίσει τα μεγαλύτερα πνεύματα της εποχής, όπως τον ιστορικό Καραζμίν. Το 1811 σε ηλικία 12 ετών μπαίνει στο αυτοκρατορικό Λύκειο του Τσάρκογε Σέλο, όπου έλαβε ανώτερη μόρφωση. Τα ποιήματά του της εποχής του λυκείου είναι ποικίλα: δημοφιλή ρομάντζα, πατριωτικοί στίχοι, τοπία του Όσιαν, στιχάκια έντονα επηρεασμένα από τον Παρνύ και τον Ντερζάβιν, επιστολές κ.λπ. Το 1817 αποπειράται ένα μεγάλο ποίημα πατριωτικού χαρακτήρα, το “Ρουσλάν και Λιουντιμίλα” ένα σύνθετο έργο, κάπως ψυχρό μα έξοχο και με άριστη δομή, το οποίο καθιερώνει την προκαθεδρία του στη ρώσικη λογοτεχνία. Βαθιά επηρεασμένος από τον άνεμο του φιλελευθερισμού που σάρωνε την Ευρώπη, ο Πούσκιν ασχολείται συστηματικά με πολιτικά θέματα στα λυρικά του ποιήματα. Το 1820 εκτοπίζεται στη Βεσαρραβία και από τις εντυπώσεις του από τον Καύκασο γεννήθηκαν πολλά σημαντικά έργα: “Ο αιχμάλωτος του Καυκάσου”, “Το συντριβάνι του Μπαχτσέ-Σαράι”, “Οι αδελφοί ληστές” και πολλά άλλα λυρικά ποιήματα. Την περίοδο αυτή 1820-1821 γράφει πολλά σκωπτικά ποιήματα και την “Γαβριηλιάδα”. Το καλοκαίρι του 1823 πετυχαίνει τη μετάθεσή του στην Οδησσό όπου ξεκινά τους “Τσιγγάνους” και γράφει τα δύο πρώτα κεφάλαια του ποιήματος “Ευγένιος Ονιέγκι” που οφείλει τη φόρμα του στην επιρροή του Μπάιρον. Το 1824 αρχίζει να γράφει τον “Μπορίς Γκοντούνωφ” και το 1826 η εξορία του τερματίζεται και ο Τσάρος Νικόλαος Α΄ τον υποδέχεται θερμά στη Μόσχα, όπου μένει μόνο για δύο μήνες και ξαναγυρνά στο Μιχαηλόφσκογιε, όπου αρχίζει το πρώτο του πεζό “Ο Αράπης του Μεγάλου Πέτρου”. Το 1829 γράφει μέσα σε δεκαπέντε μέρες την “Πολτάβα”, ένα αξιόλογο ποίημα που παρουσιάζει για πρώτη φορά την Ουκρανία στη ρώσικη λογοτεχνία. Μετά από ανεπιτυχείς προτάσεις γάμου ταξιδεύει στον Καύκασο απ’ όπου επιστρέφει με μερικά ωραία ποιήματα και με το “Ταξίδι στο Ερζερούμ”, ένα από τα καλύτερα πεζά του. Άλλα έργα του είναι: “Παραμύθια του τσάρου Σαλτάν” (1831), “Ντάμα Πίκα” (1834) κ.ά.

Ο αράπης του Μεγάλου Πέτρου και άλλα πεζά

Συνολικά το λογοτεχνικό έργο –ποίηση και πεζογραφία– του εθνικού ποιητή της Ρωσίας Αλεξάντρ Πούσκιν τον καθιστά έναν από τους θεμελιωτές της σύγχρονης ρωσικής λογοτεχνίας.

Σ’ αυτή τη συλλογή πεζών έχουν επιλεχθεί δώδεκα δείγματα της απαράμιλλης αφηγηματικής τέχνης του με διαφορετικό περιεχόμενο (αισθηματικά, ιστορικά, κοινωνικά, μεταφυσικά). Άλλοτε βασισμένα σε πραγματικά γεγονότα και άλλα προϊόντα της φαντασίας του δημιουργού τους, παρασύρουν τον αναγνώστη σ’ ένα ταξίδι στον χρόνο. Σελίδα-σελίδα, θα ξετυλιχθεί ένας κόσμος όπου δεσπόζει μια διεφθαρμένη, βάναυση και υποκριτική αριστοκρατία· οι δουλοπάροικοι εξεγείρονται συχνά εναντίον του πνιγηρού παρελθόντος που έχουν επιβάλει τα αφεντικά τους· περιβόητοι ληστές καταδιώκονται· επιδέξιοι σκοπευτές παραμένουν στοιχειωμένοι από το παρελθόν τους· οικογενειακές έχθρες χρόνων και οικογένεια μυστικά εμποδίζουν τη ρομαντική εκπλήρωση ονείρων.

Κοινός παρανομαστής τους είναι η γλαφυρή περιγραφή της ρωσικής κοινωνίας των πόλεων αλλά και της υπαίθρου στις αρχές του 18ου και 19ου αιώνα, δοσμένη από την αιχμηρή πένα ενός συγγραφέα με δωρικό στην έκφραση λόγο, ακριβή, χωρίς περιττές αφηγήσεις.

Η κόρη του λοχαγού

Η νουβέλα “Η κόρη του λοχαγού” είναι από τα πιο γνωστά έργα του Πούσκιν - τόσο μέσα στην πατρίδα του, όσο και σ’ όλο τον κόσμο. Είναι η συγκινητική ιστορία ενός τρυφερού ερωτικού αισθήματος που γεννήθηκε παράξενα, μεγάλωσε και στερεώθηκε μέσα σε μια σειρά από συγκλονιστικά επεισόδια, και είχε ένα ευτυχισμένο τέλος. Αποτελεί μια ακόμα τρανή απόδειξη πως ο έρωτας δεν είναι μόνο παντοδύναμος, αλλά και μεγαλουργός, είναι το ευγενέστερο, το αιώνια πιο ανθρώπινο αίσθημα της ζωής, αν δεν υπάρχει στη μέση ιδιοτέλεια ή άλλοι ανομολόγητοι σκοποί, θριαμβεύει τελικά, και οι πρωταγωνιστές του λάμπουν στο στερέωμα των αιώνων όπως λάμπουν τ' αστέρια στο ουράνιο στερέωμα, και φωτίζουν, και ζεσταίνουν τις καρδιές των ανθρώπων και δυναμώνουν την πίστη τους στην άφθαρτη ομορφιά του αγνού ερωτικού αισθήματος.