Βιβλιοπροτάσεις | Χένρυ Μίλλερ | Εκδόσεις Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος

 

«Τροπικός του Αιγόκερω»

Σε μια Νέα Υόρκη όπου κυριαρχεί η παραφροσύνη, η φτώχεια, η ανεργία, και κυκλωμένος από έναν κόσμο που ακόμα και η ερωτική του ζωή δεν είναι παρά μια σειρά μηχανικών και αυτοματικών σπασμών, χωρίς αληθινή ηδονή εκσπερματώσεων, ο συγγραφέας δίνει με το σώμα και την ψυχή του τη μάχη για να υπάρξει ως αυτόνομο και αυτοδύναμο ανθρώπινο ον.

 

Μάχεται και υπονομεύει όσο μπορεί το σύστημα, καταγγέλλει και γελοιοποιεί τις αρχές του και οραματίζεται έναν κόσμο όπου η σάρκα και το πνεύμα ελεύθερα και αδέσμευτα θα οδηγήσουν την ανθρωπότητα στην τελείωση της και φιλήδονος, αναρχικός και ατρόμητος, θα έχει την ευκαιρία μέσα από την αφειδώλευτη ερωτική προσφορά μιας δαιμονικής γυναίκας να φτάσει ως τις πύλες της ενόρασης.

 

«Τροπικός του Καρκίνου»

 

Μόνος, χωρίς λεφτά, χωρίς δουλειά και με ελάχιστους φίλους, από την ελεημοσύνη των οποίων και ζει, ο συγγραφέας περιπλανιέται στο φαντασμαγορικό Παρίσι του μεσοπολέμου και μέσα από χίλιες δυο μικρές και μεγάλες περιπέτειες και σπαρταριστές ερωτικές δραστηριότητες ανακαλύπτει τον ίδιο του τον εαυτό και το βαθύτερο ψεύδος του κόσμου που τον περιβάλλει.

 

Οι πόρνες, οι μικροαπατεώνες, οι διανοούμενοι -αληθινοί και ψεύτικοι- που παρελαύνουν από τις σελίδες του βιβλίου, δε συνθέτουν μόνο μια εικόνα του Παρισιού της εποχής εκείνης, αλλά δίνουν ένα πανόραμα του κόσμου μας με όλα τα έλκη του, όλες τις εξάρσεις, όλη την ασχήμια αλλά και την υποφώσκουσα και πανταχού παρούσα ομορφιά του.

 

«Μαύρη Άνοιξη»

 

Η “Μαύρη Άνοιξη”, γραμμένη μετά τον “Τροπικό του Καρκίνου” και πριν τον “Τροπικό του Αιγόκερω”, είναι σίγουρα ένα από τα πιο αποκαλυπτικά και τα πιο ποιητικά βιβλία του Χένρυ Μίλλερ και επιβάλλεται στον αναγνώστη με το εκρηκτικό ύφος της και την αλήθεια των καταστάσεων που περιγράφει. Μέσα από τις σελίδες της παρελαύνουν οικείες φιγούρες της παιδικής ηλικίας του συγγραφέα, αλλά και ανθρώπινα τοπία του Μπρουκλιν και του Παρισιού, όπου ο Μίλλερ έζησε αρκετά χρόνια της ζωής του. Πρόκειται για ένα βιβλίο βαθύτατα ανθρώπινο, για De Profundis εξομολόγηση μιας μεγαλοφυΐας που πάσχει, συμπάσχει, εξανίσταται, κατηγορεί αλλά και καταφάσκει το πολύχρωμο πανόραμα της ζωής.

«Κλιματισμένος εφιάλτης»

 

Οργισμένος με τον κίβδηλο, επιδερμικό και καθαρά υλιστικό πολιτισμό της Αμερικής, ο Χένρυ Μίλλερ επιτίθεται με το δικό του καυστικό και δριμύ τρόπο σε μια κοινωνία που έχει για θεούς της το τηλέφωνο, το ραδιόφωνο, την τηλεόραση, τις εφημερίδες, τα λαϊκά περιοδικά, τους στυλογράφους, τα ρολόγια χειρός, τις ηλεκτρικές σκούπες, τα ψυγεία, τ’ αυτοκίνητα, τα πλυντήρια και τα κάθε είδους μηχανικά κατασκευάσματα.

 

Παράλληλα όμως γράφει ένα μεγάλο, όλο λυρισμό πανηγυρικό και για τους λίγους και σπάνιους ανθρώπους που αντιπαραθέτουν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία τους στο συντριπτικό ωφελιμισμό της εποχής μας.

 

 

Σύντομο βιογραφικό

 

Ο συγγραφέας Henry Miller γεννήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου του 1891 στη Νέα Υόρκη. Ο πατέρας του Heinrich Miller ήταν ράφτης. Η μητέρα του Louise Nieting Miller ποτέ δεν έδειξε ιδιαίτερη στοργή προς το γιο της και συνήθιζε να χτυπάει τα παιδιά της, συμπεριλαμβανομένης και της αδελφής του Miller, η οποία είχε νοητική στέρηση. Στο σχολείο, ο Miller ήταν πολύ καλός μαθητής. Στα 17 του επισκέφτηκε για πρώτη φορά οίκο ανοχής και κόλλησε βλεννόρροια. Ο Miller ήταν από τη φύση του επαναστάτης. Έλεγε “Από τα 5 ως τα 10 ήταν τα σημαντικότερα χρόνια της ζωής μου. Έζησα στους δρόμους και απόκτησα το πνεύμα του τυπικού Αμερικανού γκάνγκστερ”. Με τα χρήματα που ο πατέρας του, τού έδωσε για τις σπουδές του στο κολέγιο, ο Miller ταξίδεψε στα Νοτιοδυτικά και στην Αλάσκα. Όταν επέστρεψε, πήγε να εργαστεί στο ραφείο του πατέρα του, αλλά έφυγε αφού προσπάθησε να οργανώσει σε συνδικάτο τους εργάτες. Ανοίγει ένα “speak easy” στο Greenwich Village, αλλά και αυτό αποδείχτηκε αποτυχία. Το 1917 ο Miller παντρεύτηκε την Beatrice Sylvas Wickens, ερασιτέχνη πιανίστρια, και έγινε πατέρας. Επίσης είχε μία σύντομη σχέση με την πεθερά του. Από το 1920 ως το 1924, ο Miller εργάστηκε στη Western Union Telegraph Company. Εγκατέλειψε την οικογένειά του και πήγε να ζήσει με την June Mansfield Smith, χορεύτρια στο Broadway, η οποία ενθάρρυνε τις λογοτεχνικές φιλοδοξίες του. Η σχέση τους ενέπνευσε στον Miller τα πρώτα του αφηγήματα “Moloch” και “Crazy Cock”. Το δεύτερο δημοσιεύτηκε μετά τον θάνατό του (1991). Ο Miller δεν ξεκίνησε να

 

γράφει σοβαρά πριν τα σαράντα του, αν και είχε δημοσιεύσει δοκίμια και διηγήματα σ’ ένα περιοδικό στο τέλος της δεκαετίας του 1910. Το “Clipped Wings” (“Ψαλιδισμένα φτερά”), που το έγραψε το 1922, απορρίφθηκε από τον εκδοτικό οίκο Macmillan. Η June εργαζόταν περιστασιακά σαν σερβιτόρα, αλλά ο ανέμελος τρόπος ζωής της, που αρχικά είχε γοητεύσει τον Miller, τον έκανε δυστυχισμένο. Το 1930 μετακόμισε στη Γαλλία, όπου σύντομα έμεινε απένταρος. Γνώρισε τον Αυστριακό συγγραφέα Alfred Perles, που πλήρωνε το ενοίκιο και τους λογαριασμούς του και την Anais Nin, που μπήκε στη ζωή του το 1931 και τον στήριξε. Το φθινόπωρο της δεύτερης χρονιάς του στο Παρίσι, έγραψε: “Δεν έχω καθόλου χρήματα, κανένα πόρο, καμία ελπίδα. Είμαι ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος στη γη”. Τα πρώτα βιβλία του Miller (“Τροπικός του Καρκίνου”, 1934, “Μαύρη άνοιξη”, 1936, “Τροπικός του Αιγόκερω”, 1939), εκδόθηκαν αποκλειστικά από τον εκδοτικό οίκο Obelisk Press, που είχε ιδρύσει ο Jack Kahane, ο οποίος έγραφε ερωτικές νουβέλες με τα ψευδώνυμα Cecil Barr και Basil Carr. Τα βιβλία αυτά απαγορεύτηκαν ως πορνογραφικά στις ΗΠΑ και δεν κυκλοφόρησαν παρά τη δεκαετία του 1960, ύστερα από μακρόχρονες δικαστικές διαμάχες.

 

Όσο ήταν στο Παρίσι, έγραψε για τις μποέμ εμπειρίες του στον “Τροπικό του Καρκίνου” (1934), για το οποίο είπε: “Αυτό δεν είναι ένα βιβλίο, με τη συνήθη έννοια της λέξης. Όχι, αυτό είναι μία παρατεταμένη προσβολή, ένα φτύσιμο στο πρόσωπο της τέχνης, μία κλωτσιά στον πισινό του Θεού, του ανθρώπου, της μοίρας, του χρόνου, της αγάπης, της ομορφιάς... όπου θέλετε. Θα σας τραγουδήσω, ίσως λίγο φάλτσα, αλλά θα τραγουδήσω”. Το βιβλίο αμέσως απαγορεύτηκε στις Η.Π.Α. για την αισχρότητα του και το γραφικό ερωτικό του περιεχόμενο. Το 1964, το Ανώτατο Δικαστήριο τελικά αποφάσισε ότι ο “Τροπικός του Καρκίνου” δεν μπορούσε πλέον να απαγορευτεί. Είχε ήδη πουλήσει δύο εκατομμύρια αντίτυπα. Εν τω μεταξύ, η τριγωνική σχέση Miller, June και Nin αποτέλεσε τη βάση για αρκετά από τα ημερολόγια της Nin και για την ταινία “Henry and June” (1990). Όταν ο Άγγλος συγγραφέας George Orwell ταξίδεψε στην Ισπανία ως ανταποκριτής για τον Ισπανικό εμφύλιο, σταμάτησε στο Παρίσι και συνάντησε τον Miller, ο οποίος του είπε ότι ήταν ειρηνιστής. Τα σημαντικότερα έργα του συγγραφέα αυτή την περίοδο περιλαμβάνουν το “Black Spring” (“Μαύρη άνοιξη”) (1936), το οποίο βασίστηκε στις παιδικές του εμπειρίες στο Brooklyn, και το “The Colossus of Maroussi” (“Ο κολοσσός του Μαρουσιού”) (1941), το οποίο εμπνεύστηκε από ένα ταξίδι του στην Ελλάδα το 1939. Το 1942, μετακόμισε στην Καλιφόρνια, όπου τελικά εγκαταστάθηκε στο Big Sur, στην παραλία. “Είναι η πεποίθησή μου ότι ο άπειρος καλλιτέχνης σπάνια δημιουργεί σε ειδυλλιακά τοπία” έγραφε ο Miller στο “Big Sur and the oranges of Hieronymus Bosch” (“Μπιγκ Σουρ και τα πορτοκάλια του Ιερώνυμου Μπος”) (1957). “Αν εγκατασταθεί εδώ μία αποικία τέχνης, θα καταλήξει όπως και όλες οι άλλες. Οι καλλιτέχνες ποτέ δεν δημιουργούν σε αποικίες. Τα μυρμήγκια ναι. Αυτό που χρειάζεται ο εκκολαπτόμενος καλλιτέχνης είναι το προνόμιο του να παλέψει με τα προβλήματά του μόνος του - και που και που ένα κομμάτι κόκκινο κρέας”. Το 1944 ο Miller παντρεύτηκε την Janina Martha Lepska, μια νεαρή φοιτήτρια φιλοσοφίας, που ήταν πάνω από 30 χρόνια νεότερη του. Ο γάμος τους διαλύθηκε επτά χρόνια αργότερα, αλλά ο Miller σύντομα βρήκε καινούρια σύντροφο, την Eve McClure, μία καλλιτέχνιδα, την οποία παντρεύτηκε το 1953. Ο Henry Miller πέθανε στο Pacific Palisades στις 7 Ιουνίου του 1980.